Det gode liv

Lovverk 

Opplæringslova Kapittel 9A og Barnehagelova Kapittel VIII gir oss lovgrunnlaget for alt arbeid med det psykososiale arbeidet i barnehage og i skule. Under er dei einskilde paragrafane gjengitt. For opplæringslova gjengir vi her §§9A-1 til 9A-6 

Barnehagelova Kapittel VIII Psykososialt barnehagemiljø

§ 41.Nulltoleranse og forebyggende arbeid 

Barnehagen skal ikke godta krenkelser som for eksempel utestenging, mobbing, vold, diskriminering og trakassering. Alle som arbeider i barnehagen, skal gripe inn når et barn i barnehagen utsettes for slike krenkelser. 

Barnehagen skal forebygge tilfeller hvor barn ikke har et trygt og godt barnehagemiljø ved å arbeide kontinuerlig for å fremme helsen, trivselen, leken og læringen til barna. 

§ 42.Plikt til å sikre at barnehagebarna har et trygt og godt psykososialt barnehagemiljø (aktivitetsplikt) 

Alle som arbeider i barnehagen, skal følge med på korleis barna i barnehagen har det. 

Alle som arbeider i barnehagen, skal melde fra til barnehagens styrar dersom dei får mistanke om eller kjennskap til at eit barn ikkje har eit trygt og godt barnehagemiljø. Styraren skal melde frå til barnehageeigaren i alvorlege tilfelle. 

Ved mistanke om eller kjennskap til at eit barn ikke har eit trygt og godt barnehagemiljø, skal barnehagen snarast undersøke saka. 

Når eit barn eller foreldraseier at barnet ikkje har eit trygt og godt barnehagemiljø, skal barnehagen undersøke saka og så langt det finnast egna tiltak, sørge for at barnet får eit trygt og godt barnehagemiljø. Det same gjeldnår eiundersøkingsom barnehagen sjølv har sett i gang, viser at et barn ikkje har eit trygt og godt barnehagemiljø. Tiltaka skal velgast på grunnlag av ei konkret og fagleg vurdering. 

Barnehagen skal lage einskriftleg plan når det skal gjerst tiltak i ei sak. I planen skal det stå 

          a) hvilke problemer tiltakene skal løse 

          b) hvilke tiltak barnehagen har planlagt 

          c) når tiltakene skal gjennomføres 

          d) hvem som skal gjennomføre tiltakene 

          e) når tiltakene skal evalueres. 

§ 43.Skjerpet aktivitetsplikt dersom en som arbeider i barnehagen, krenker et barn 

Dersom en som arbeider i barnehagen, får mistanke om eller kjennskap til at en annen som arbeider i barnehagen, krenker et barn med for eksempel utestenging, mobbing, vold, diskriminering eller trakassering, skal vedkommende straks melde fra til barnehagens styrer. Styreren skal melde fra til barnehageeieren. 

Dersom en som arbeider i barnehagen, får mistanke om eller kjennskap til at styreren i barnehagen krenker et barn med for eksempel utestenging, mobbing, vold, diskriminering eller trakassering, skal vedkommende melde fra til barnehageeieren direkte. 

Undersøkelser og tiltak etter § 42 tredje og fjerde ledd skal iverksettes straks. 

Opplæringslova Kapittel 9A. Elevane sitt skolemiljø

§ 9 A-1.Verkeområde for kapitlet 

Kapitlet her gjeld for elevar i grunnskolen og den vidaregåande skolen. Kapitlet gjeld òg for elevar som deltek i leksehjelpordningar og i skolefritidsordningar 

§ 9 A-2.Retten til eit trygt og godt skolemiljø 

Alle elevar har rett til eit trygt og godt skolemiljø som fremjar helse, trivsel og læring. 

§ 9 A-3.Nulltoleranse og førebyggjande arbeid 

Skolen skal ha nulltoleranse mot krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering. 

Skolen skal førebyggjebrot på retten til eit trygt og godt skolemiljø ved å arbeide kontinuerleg for å fremje helsa, trivselen og læringa til elevane. 

§ 9 A-4. 

Aktivitetsplikt for å sikre at elevar har eit trygt og godt psykososialt skolemiljø 

Alle som arbeider på skolen, skal følgje med på om elevane har eit trygt og godt skolemiljø, og gripe inn mot krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering dersom det er mogleg. 

Alle som arbeider på skolen, skal varsle rektor dersom dei får mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skolemiljø. Rektor skal varsle skoleeigaren i alvorlege tilfelle. 

Ved mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skolemiljø, skal skolen snarastundersøkje saka. 

Når ein elev seier at skolemiljøet ikkje er trygt og godt, skal skolen så langt det finst eigna tiltak sørgje for at eleven får eit trygt og godt skolemiljø. Det same gjeld når ei undersøking viser at ein elev ikkje har eit trygt og godt skolemiljø. 

Skolen skal sørgje for at involverte elevar blir høyrde. Kva som er best for elevane, skal vereeitgrunnleggjande omsyn i skolen sitt arbeid. 

Skolen skal lage einskriftleg plan når det skal gjerast tiltak i ei sak. I planen skal det stå 

          a) kva problem tiltaka skal løyse 

          b) kva tiltak skulen har planlagt 

          c) når tiltaka skal gjennomførast 

          d) kven som er ansvarleg for gjennomføringa av tiltaka 

          e) når tiltaka skal evaluerast. 

Skulen skal dokumentere kva som blir gjort for å oppfylle aktivitetsplikta etter første til femte ledd. 

§ 9 A-5. 

Skjerpa aktivitetsplikt dersom ein som arbeider på skulen, krenkjerein elev 

Dersom ein som arbeider på skolen, får mistanke om eller kjennskap til at einannan som arbeider på skolen, utsetein elev for krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering, skal vedkomande straks varsle rektor. Rektor skal varsle skuleeigaren. Dersom det er ein i leiinga ved skulen som står bak krenkinga, skal skuleeigarenvarslast direkte av den som fekk mistanke om eller kjennskap til krenkinga. Undersøking og tiltak etter § 9 A-4 tredje og fjerde ledd skal setjast i verk straks. 

§ 9 A-6. 

Fylkesmannen si handheving av aktivitetsplikta i enkeltsaker 

Dersom ein elev ikkje har eit trygt og godt skolemiljø, kan eleven eller foreldra melde saka til Fylkesmannen etter at saka er teken opp med rektor. 

Fylkesmannen skal avgjere om aktivitetsplikta etter §§ 9 A-4 og 9 A-5 er oppfylt. Dersom saka ikkje er teken opp med rektor, eller om det er under ei vekesidan ho vart teken opp, skal Fylkesmannen avvise saka, med mindre særlegegrunnargjer dette urimeleg. Det same gjeld dersom saka ikkje gjeld skolemiljøet på skolen der eleven går når saka blir meldt til Fylkesmannen. 

Skulen og skoleeigaren skal utan hinder av lovfesta teieplikt leggje fram alle opplysningar som Fylkesmannen meiner må til for å greie ut saka. Fylkesmannen skal sørgje for at involverte elevar blir høyrde. Kva som er best for elevane, skal vereeitgrunnleggjande omsyn i Fylkesmannen si saksbehandling. 

Kjem Fylkesmannen til at skulenikkje har oppfylt aktivitetsplikta etter §§ 9 A-4 og 9 A-5, kan Fylkesmannen vedta kva skulen skal gjere for å sørgje for at eleven får eit trygt og godt skolemiljø. Det skal setjastein frist for gjennomføringa av vedtaket, og Fylkesmannen skal følgje opp saka. Fylkesmannen kan vedta reaksjonar etter skolen sitt ordensreglement, jf. § 9 A-10, eller at ein elev skal byte skule, jf. § 9 A-12. 

Avgjerda til Fylkesmannen er eit enkeltvedtak og kan påklagast etter reglane i forvaltningsloven. Skuleeigaren har ikkje klagerett.